พอโดนกัด ยิ่งคัน ยิ่งบวม ใช่ “ผื่นแพ้ยุง” หรือเปล่านะ

ช่วงหน้าฝน นอกจากจะมีอากาศเปียกแฉะ อับชื้น แดดไม่ค่อยมี จนเกิดกลิ่นเหม็นอับบนเสื้อผ้าแล้ว น้ำฝนที่ขังตามบริเวณต่างๆ อาจเป็นแหล่งเพาะพันธุ์ของยุงได้เป็นจำนวนมาก ซึ่งยุงสามารถเป็นแหล่งพาหะของโรคที่มักระบาดในหน้าฝน เช่น โรคไข้เลือดออก โรคเท้าช้าง โรคมาลาเลีย ซึ่งในระบบผิวหนัง ยุงก็เป็นพาหะทำให้เกิดโรคได้เหมือนกันคือ “ผื่นจากยุง”

ในประเทศไทยที่พบบ่อยที่สุดคือ ตุ่มยุงกัด แต่ความรุนแรงแตกต่างกันไปในแต่ละคนแล้วแต่ว่า เราตอบสนองต่อ“น้ำลายยุง”อย่างไร อาการแบบนี้ในภาษาทั่วไปชอบบอกว่าเป็น”น้ำเหลืองไม่ดี” อาการของแต่ละบุคคลจะแตกต่างกัน ในคนที่เป็นมากๆจะมีผื่นที่รุนแรงเห็นชัดเจน ทำให้คนไข้ที่เป็นผื่นแพ้ยุงมักจะหงุดหงิดหรือกังวลเสมอว่า ทำไมยุงชอบกัดเราคนเดียว ไม่เห็นจะกัดเพื่อนบ้างเลยทั้งๆที่ก็ออกไปกินข้าวเย็น บรรยากาศชิลๆ แบบ OpenAir ริมน้ำ หรือบรรยากาศแบบป่าชายเลนด้วยกันตั้งหลายคน (ซึ่งเป็นแหล่งเพาะพันธุ์ยุงอย่างดี)

ที่จริงแล้วยุงกัดทุกคนแหละค่ะ แต่ละคนมีอาการแพ้น้ำลายยุงไม่เท่ากัน ถ้าคนแพ้น้ำลายยุงมากๆ จะมีตุ่มแดง คัน ขึ้นบริเวณผิวที่โดนกัด ชัดเจนกว่าคนอื่น และมีตุ่มนี้ก็อยู่นานเป็นวันๆหรือเป็นสัปดาห์เลยก็ได้

ตุ่มยุ่งกัด เป็นปฏิกิริยาของระบบภูมิคุ้มกันของเรา คือ “น้ำลายยุง” เมื่อยุงเจาะผิวเราลงไป จะมีน้ำลายติดอยู่ในร่องปากของยุง ดังนั้นตุ่มยุงกัดในคนที่แพ้มากๆจึงมีลักษณะเป็นตุ่มบวมๆ กลมๆ ตรงกลางที่ยุงเจาะจะเต่งแดงในที่สุด ถ้าเกิดอาการแพ้มากๆ ตรงกลางที่ยุงเจาะอาจจะเป็นตุ่มน้ำ หรือตุ่มเลือดออกนิดๆ ได้ และที่สำคัญอาการของคนเกิดการแพ้เนื่องจากยุงกัดจะมีอาการคันมากๆ ยากที่จะบรรยาย คนไข้มักไม่เห็นตัวยุงที่กัดเพราะว่าตุ่มจะขึ้นแล้วเกิดอาการคันจะใช้เวลาเป็นนาทีถึงชั่วโมงหรือเกือบ1วันก็มี กว่าตุ่มนี้จะหายเองตามธรรมชาติใช้เวลาเป็นวันหรือเป็นสัปดาห์หรือจนกว่าน้ำลายของยุงจะสลายไปหมด อาการของโรคนี้จะพบในเด็กมากกว่าผู้ใหญ่ แต่เชื่อว่าเมื่อเด็กโตขึ้นภูมิคุ้มกันของร่างกายจะลดความไวต่อน้ำลายยุงไปเอง

เราจะมีวิธีป้องกันหรือรักษาผื่นแพ้ยุงได้อย่างไร?

การป้องกันสำคัญที่สุดคือ อย่าให้ยุงกัด ใส่กางเกงขายาว สวมถุงเท้าด้วยจะเป็นผลดีมากถ้ารู้ว่าเราเป็นคนแพ้ยุงมาก ทาโลชั่นหรือสเปรย์ที่มีสารกันยุง เช่น น้ำมันตะไคร้หอมหรือโลชั่นกันยุงที่มีขายในร้านขายยา แต่ให้อ่านรายละเอียดก่อนใช้ เพราะเด็กเล็กใช้ผลิตภัณฑ์ต่างจากผู้ใหญ่ ซึ่งการทดสอบการอาการแพ้ผลิตภัณฑ์กันยุง ทดสอบได้โดยเมื่อใช้ครั้งแรกให้ทาที่ท้องแขนก่อนสัก 7 วัน หากไม่แพ้ค่อยทาทั่วๆปริมาณและจำนวนครั้งที่ทาให้ปฏิบัติตามคำแนะนำของผลิตภัณฑ์ ซึ่งบางชนิดอาจจะมีปริมาณการใช้ที่จำกัด เมื่อโดนยุงกัดแล้วคันมากๆ มีตุ่มแดงผิดปกติจากคนทั่วไปให้นึกถึงว่า น่าจะแพ้น้ำลายยุง แนะนำให้ปรึกษาแพทย์ผิวหนังเพื่อตรวจประเมินอาการและจ่ายยาที่เหมาะสมค่ะ

บทความโดย พญ.ปิยะดา ทิพรังกร
ตารางเวรเเพทย์ สามารถค้นหา (Search) ชื่อเเพทย์หรือสาขา